Përpara hapjes së planifikuar të dy qendrave të emigrantëve në Shqipëri në gusht, me qëllim të ndalimit të njerëzve të shpëtuar ose të kapur në det nga anijet italiane, Drejtoresha e Zyrës së Institucioneve Evropiane të Amnesty International, Eve Geddie tha:
“Është e turpshme që me gjithë kritikat dhe shqetësimet e ngritura nga organet e të drejtave të njeriut, qeveria italiane ka vendosur të vazhdojë me këtë marrëveshje. Plani jo vetëm që është tepër i dëmshëm, por është edhe i paligjshëm”.
“Njerëzit në fatkeqësi në det do t’i nënshtrohen udhëtimeve të gjata dhe të panevojshme, duke shkelur detyrimin e Italisë për të siguruar zbarkimin e shpejtë të personave të shpëtuar në një ‘vend sigurie’. Me të arritur në tokë, ata do të përballen me paraburgim automatik, arbitrar dhe potencialisht të zgjatur në Shqipëri. Ndërsa sipas kushteve të kësaj marrëveshjeje, njerëzit do të mbeten nën juridiksionin italian, ka të ngjarë që e drejta e tyre për të kërkuar azil dhe për t’u vlerësuar në mënyrë të drejtë kërkesat e tyre do të kufizohen rëndë”.
“Këto qendra përfaqësojnë përpjekjen e fundit të një vendi të BE-së për të anashkaluar detyrimet e tyre sipas ligjit të BE-së dhe ndërkombëtare duke ‘eksternizuar’ ose zhvendosur përpunimin e kërkesave për mbrojtjen e njerëzve jashtë territorit të tyre”.
“Udhëheqja e re e BE-së duhet të refuzojë me vendosmëri përpjekjet për të anashkaluar përpunimin e kërkesave për azil. Këto plane kanë pasur një ndikim katastrofik si në jetët njerëzore ashtu edhe në koston e sistemeve të azilit, kur ato janë gjykuar më parë”.
“Ky eksperiment mizor është një njollë për qeverinë italiane. Praktikisht do të prekë vetëm njerëzit e racializuar në lëvizje dhe shpërqendron dhe zvogëlon politikat që mund të forcojnë vërtet sistemet e azilit, të mbështesin njerëzit që kanë nevojë për siguri dhe të përfitojnë komunitetet që i mirëpresin ata”, – tha Geddie e Amnesty International.
Më 6 nëntor 2023, qeveria italiane nënshkroi një marrëveshje me Shqipërinë për ndërtimin e dy qendrave të paraburgimit në Lezhë, që do të përdoren për të ndaluar në mënyrë arbitrare personat e shpëtuar ose të përgjuar në det nga anijet shtetërore italiane.
Marrëveshja synon të legalizojë ndalimin automatik të azilkërkuesve dhe të njerëzve që do të riatdhesohen me forcë, me qëllimin e deklaruar për të penguar kalimet detare.
Amnesty International publikoi më parë një analizë të detajuar mbi ndikimin e të drejtave të njeriut të marrëveshjes Itali-Shqipëri, në anglisht dhe italisht.
Në korrik 2024, Amnesty International dokumentoi shkelje të së drejtës për liri dhe dinjitet në qendrat e paraburgimit në Itali. Ka shumë pak gjasa që të njëjtat autoritete të sigurojnë respektimin e garancive procedurale dhe aksesin ndaj të drejtave në Shqipëri. Organizmat ndërkombëtare si Këshilli i Evropës dhe Komisioneri i Lartë i OKB-së për të Drejtat e Njeriut kanë kritikuar gjithashtu Marrëveshjen Itali-Shqipëri.
