Presidenti Joe Biden, në një intervistë me shefin e zyrës së TIME në Uashington Massimo Calabresi dhe kryeredaktorin Sam Jacobs, brenda dhomës private të zyrës Ovale të Shtëpisë së Bardhë më 28 maj 2024.
Gjatë intervistës, Biden foli gjerësisht për axhendën e tij të politikës së jashtme, përfshirë pikëpamjet e tij për Kinën, Tajvanin, Ukrainën dhe Izraelin, si dhe shqetësimet për moshën e tij teksa kandidon për t’u rizgjedhur.
Faleminderit që pranuat, zoti President. Ne e vlerësojmë kohën tuaj. Moment i ngarkuar. Do të zhytem menjëherë. Ju udhëtoni javën e ardhshme në Normandi për 80-vjetorin e D-Day për të përkujtuar një pikë kthese në udhëheqjen e Amerikës, me botën e lirë. Por përvjetori vjen në një kohë kur SHBA nën udhëheqjen tuaj nuk ka qenë në gjendje të pengojë krizat. Së pari në Afganistan, pastaj Ukrainë, Izrael dhe tensione në rritje në Lindjen e Largët. A është Amerika në gjendje të luajë rolin e fuqisë botërore që luajti në Luftën e Dytë Botërore dhe në Luftën e Ftohtë?
Biden: Po, ne po planifikojmë edhe më shumë. Jemi, ne jemi fuqia botërore. Dhe ajo që kam trashëguar, si pasojë e gabimit që bëmë në Afganistan është një – nuk ishte humbje në Afganistan. Por mendoj se ky vështrim, besoj, kam një pikëpamje thelbësisht të ndryshme nga ajo që ka zoti Trump për një sërë gjërash. Numri një: Unë besoj se ne kemi aleanca të bazuara në vlera dhe praktike në mbarë botën. Dhe Trump, donte thjesht t’i braktiste ata. Ai thotë se është praktik. Epo, ai nuk bëri shumë. Dhe kështu ne përfundojmë në një situatë ku, kur hyra, bëra betimin, ishim në një pozicion ku nuk kishim – për shembull, një citim nga Macron në atë kohë që thoshte se, në 2019, se Trump dëshiron të shkatërrojë NATO-n. Ai mendon se NATO është e padobishme. Dhe duhet të rimendojmë të gjithë marrëdhëniet tona me Shtetet e Bashkuara, sepse ato nuk e udhëheqin më botën.
Kam pikërisht atë citat këtu. Dhe ata nuk e udhëheqin më botën dhe aleanca transatlantike duhet të rishqyrtohet. Dhe pjesa interesante e kësaj është që tani keni ish-këshilltarin e tij John Bolton duke thënë: është i sigurt se gjëja e parë që do të bënte Trump nëse rizgjedhohej është largimi i plotë nga NATO.
Dhe kështu kam besuar gjithmonë se ka dy elementë për sigurinë amerikane, dhe elementi më i madh dhe shembulli ynë normativ janë aleancat tona. Ne jemi—ne kemi, krahasuar me pjesën tjetër të botës bashkuar aleancën më të fortë në historinë e botës, numrin një. Numri dy, ne jemi në një situatë ku jemi në gjendje të lëvizim në një mënyrë që njeh se sa shumë ka ndryshuar bota. Wshtë siguria jonë. Për shembull, ideja se nëse Putini vendos të shkonte në Rusi – dua të them, ai do të shkojë nga Rusia në Ukrainë – arsyeja pse unë pastrova inteligjencën në mënyrë që të mund të publikonim informacionin që dinim se ai do të sulmonte, ishte për t’i bërë të ditur botës se ne ishim ende në krye. Ne ende e dimë se çfarë po ndodh.
Kjo, meqë ra fjala është, nëse nuk e keni lexuar, duhet ta lexoni. [Nxjerrë kopjen e fjalimit të mbajtur nga Putin më 21 shkurt 2022]. Është adresa drejtuar popullit rus për problemin e Donbas-it më 21 shkurt, kur Moska po hynte. Dhe tregon pse unë besoj që Trump – atë që ai kurrë nuk e kuptoi – që është se Rusia, ai nuk po shkonte vetëm në Moskë, dua të them nga Rusia në Ukrainë, me qëllim që t’i pengonte ata të kishin armë, etj. Ai beson se është një pjesë thelbësore e Rusisë, që nga fillimi.
Ai sapo ka shtruar, drejt e jashtë. Ai tha, “do të doja të theksoja përsëri. Ukraina nuk është një vend fqinj me ne. Është një pjesë e patjetërsueshme e historisë, e kulturës dhe hapësirës sonë shpirtërore…Që nga kohra të lashta, njerëzit që jetojnë në jugperëndim të asaj që historikisht ka qenë Rusia, toka ruse e kanë quajtur veten rusë dhe të krishterë ortodoksë.’ Dhe ai vazhdon. Ai e bën të gjithë këtë fjalim se pse është pjesë e rivendosjes së Bashkimit Sovjetik.
Pra, duke kuptuar qëllimet e Putinit, bota, Perëndimi, Shtetet e Bashkuara dhe ju e gjeni veten duke u përballur me një situatë të vështirë në Ukrainë. Lufta ngec çdo ditë, mesatarisht 42 civilë ukrainas vriten ose plagosen. A është propozimi i Rusisë për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, më e mira që mund të shpresojë Ukraina në këtë pikë?
Biden: Jo, nuk është. Dhe meqë ra fjala, nuk e di pse e kapërceni gjithçka që ka ndodhur. Ushtria ruse është shkatërruar. Ju nuk shkruani për këtë. E para, është shkatërruar tmerrësisht.
E dyta, NATO është dukshëm më e fortë se sa ishte kur mora detyrën. E bashkova. Jo vetëm që rivendosa faktin se ishte aleanca më e fortë në historinë e botës, por munda ta zgjeroja atë. Ndërsa isha në një nga takimet e G7 në Evropë kur u ktheva, thirra Presidentin e Finlandës, sepse kur u takova në fillim të vitit me Putinin, ai tha se donte të shihte Finlandizimin e NATO-s. Unë i thashë, ai nuk do të marrë Finlandizimin, Natoizimin e Finlandës. Dhe të gjithë menduan, përfshirë ju, mendonin se unë isha i çmendur.
Dhe me mend çfarë? E bëra. Dhe ne jemi tani kombi më i fortë. Ne kemi aleancën më të fortë në të gjithë Amerikën, në të gjithë historinë. Ndërkohë, ajo që ne vazhdojmë të anashkalojmë është se cila do të ishte pasoja e suksesit të Rusisë në Ukrainë. Kjo është arsyeja pse e solla këtë. Ndoshta nuk e keni lexuar. Shumica e njerëzve nuk e kanë lexuar. Ai thotë se kjo është pjesë e rivendosjes së Bashkimit Sovjetik. Për këtë bëhet fjalë. Nuk bëhej fjalë vetëm për të marrë pjesë. Ai donte të kthehej në ditët kur ishte NATO dhe Polonia. E di se për këtë bëhej fjalë. Dhe ndërkohë, ajo që ndodhi ishte, ne ishim në gjendje – dhe meqë ra fjala, shpenzuam shumë para në Ukrainë, por Europa ka shpenzuar më shumë para se sa Shtetet e Bashkuara, kolektivisht. Europa ka shpenzuar më shumë para se Shtetet e Bashkuara, së bashku Europa ka shpenzuar më shumë para për të luftuar Rusinë.
Cili është fundi i luftës në Ukrainë dhe si duket paqja atje?
Biden: Paqja duket si të sigurohemi që Rusia të mos pushtojë kurrë, kurrë, kurrë, Ukrainën. Kështu duket paqja. Dhe kjo nuk do të thotë NATO, ata janë pjesë e NATO-s. Kjo do të thotë se ne kemi një marrëdhënie me ta si me vendet e tjera, ku furnizojmë armë në mënyrë që ata të mund të mbrohen në të ardhmen. Por, nëse e vini re, nuk isha unë kur – dhe ju e raportuat në TIME – se po thoja që nuk jam i përgatitur të mbështes NATO-izimin e Ukrainës.
Nuk duhet, nuk është—kam kaluar një muaj në Ukrainë kur isha senator dhe zëvendës-president. Kishte korrupsion të madh. Kishte një rrethanë që ishte vërtet e vështirë. Dhe kështu, çështja është, megjithatë, që nëse do ta lejojmë Ukrainën të bjerë, shënoni fjalët e mia: do të shihni Poloninë të bjerë dhe të gjitha ato kombe përgjatë kufirit aktual të Rusisë, nga Ballkani dhe Bjellorusia, të gjitha këto, do të bëjnë të njëjtën gjë .
Dua të kaloj në Izrael. Por në këtë pikë të fundit, a ka rrezik që NATO të jetë në një shpat të rrëshqitshëm për të luftuar siç janë gjërat me Ukrainë – me Rusinë?
Biden: Jo, ne jemi në një shpat të rrëshqitshëm për luftë, nëse nuk bëjmë diçka për Ukrainën. Nuk do të ndodhë gjithsesi…
Pra, në Izrael, padyshim, kohë e vështirë. Çfarë hapash jeni gati të ndërmerrni kundër Izraelit tani që Netanyahu duket se ka kaluar vijën tuaj të kuqe në Rafah, zoti President?
Biden: Unë nuk do të flas për këtë tani, sepse do ta raportoni atë përpara se ta bëj. Unë jam në procesin e bisedës me izraelitët tani. Kështu që nuk do të…
Çfarë do të thotë ajo?
Biden: Nëse ju them, do ta shkruani. Nuk është koha tani, që ju ta shkruani.
Cila është natyra e bisedave tuaja me izraelitët tani? Ke folur me Bibin?
Biden: Nuk kam folur me Bibin që në atë kohë—nuk kam folur me Bibin që nga sulmi të dielën.
Por a e ka kaluar ai vijën tuaj të kuqe?
Biden: Nuk do t’i përgjigjem kësaj…gjithsesi.
Më gjerësisht, nga inteligjenca në provat që keni, aktualisht ose në muajt e fundit, a kanë kryer krime lufte forcat izraelite në Gaza?
Biden: Përgjigjja është e pasigurt dhe është hetuar nga vetë izraelitët. ICC është diçka që ne nuk e njohim, nuk e njohim. Por një gjë është e sigurt, njerëzit në Gaza, palestinezët kanë vuajtur shumë, nga mungesa e ushqimit, ujit, ilaçeve etj. Dhe shumë njerëz të pafajshëm janë vrarë. Por është – dhe shumë prej tyre nuk kanë të bëjnë vetëm me izraelitët, por me atë që Hamasi po bën në Izrael ndërsa flasim. Hamasi po e frikëson popullatën. Shkova menjëherë pas atij sulmi ndaj izraelitëve. Ajo që ata bënë ishte se- tejkaluan çdo gjë që kam parë ndonjëherë. Dhe kam parë shumë. Lidhja e nënave dhe vajzave me litar dhe derdhja e vajgurit mbi ta apo edhe djegia e tyre për vdekje. Një gjë e tillë, duke u përpjekur për t’i frikësuar. Dhe është e kotë.
Në lidhje me atë që ka bërë Hamasi, a janë ende gjallë tetë pengjet amerikane atje në Gaza?
Biden: Ne besojmë se ka nga ata që janë ende gjallë. Jam takuar me të gjitha familjet. Por ne nuk kemi prova përfundimtare se kush është i gjallë dhe kush nuk është gjallë. Dhe meqë ra fjala, unë kam bërë thirrje – duhet të kemi një armëpushim, pikë. Dhe për pengjet. Të dy izraelitët duan dëshpërimisht një armëpushim në mënyrë që të kthejnë pengjet në shtëpi. Dhe kjo është një mënyrë për të filluar të thyejmë vrullin.
Dhe kush është faji që ajo marrëveshje, armëpushimi për pengjet nuk është përmbushur? Është Hamasi apo Izraeli apo të dyja?
Biden: Hamasi. Hamasi mund t’i japë fund kësaj nesër. Hamasi mund të thotë (e pakuptueshme) dhe ka përfunduar. Oferta e fundit që bëri Izraeli ishte shumë bujare për sa i përket kë do të ishin të gatshëm të lironin, çfarë do të jepnin në këmbim, etj. Bibi është nën një presion të madh mbi pengjet, dhe kështu ai është i përgatitur të bëjë gjithçka për t’i kthyer pengjet.
Përmendët urinë në Gaza. Disa kanë pretenduar se Izraeli po e përdor qëllimisht urinë e civilëve si një metodë lufte. Mendoni se është kështu?
Biden: Jo, nuk e mendoj këtë. Mendoj se ata janë përfshirë në një aktivitet që është i papërshtatshëm. Kjo do të thotë… kur shkova menjëherë pas sulmit brutal të Hamas-it, thashë atëherë, dhe u bë publike, mos bëni të njëjtin gabim që bëmë duke ndjekur Bin Ladenin. Mos u mundoni – ideja e pushtimit të Afganistanit, ideja se kishe arsenale bërthamore në Iran, që po krijoheshin, dua të them, në Irak, që po krijoheshin, thjesht nuk është e vërtetë. Dhe kjo çoi në luftëra të pafundme. Nuk ishin të vërteta. Mos bëni gabimet që kemi bërë. Dhe ata po e bëjnë atë gabim, mendoj unë. Më falni për zërin, kërkoj falje.
Disa në Izrael kanë sugjeruar se Netanyahu po e zgjat luftën për vetë-ruajtjen e tij politike. A e besoni këtë?
Biden: Nuk do të bëj koment për këtë. Ka çdo arsye që njerëzit të nxjerrin këtë përfundim. Dhe do të citoja se – përpara se të fillonte lufta, reagimi që ai po merrte nga ushtria izraelite mbi dëshirën për të ndryshuar kushtetutën: ndryshoni gjykatën. Dhe kështu është një debat i brendshëm, që duket se nuk ka asnjë pasojë. Dhe nëse ai do të ndryshonte pozicionin e tij, është e vështirë të thuhet, por nuk ka qenë e dobishme.
Trump ka thënë se Netanyahu është kritikuar me të drejtë për 7 tetorin. A besoni se ai mban njëfarë përgjegjësie për faktin që ndodhi 7 tetori?
Biden: Nuk e di se si një person mban atë përgjegjësi. Ai ishte lideri i vendit, prandaj, ndodhi. Por ai nuk ishte i vetmi. Kjo është arsyeja pse duhet të ketë – mosmarrëveshja ime kryesore me Netanyahun është, çfarë ndodh më pas, çfarë ndodh pas përfundimit të Gazës? A kthehen forcat izraelite? Unë kam folur me egjiptianët dhe kam folur me sauditët. Kam folur me jordanezët, kam folur me Emiratet. Përgjigja është, nëse është kështu, nuk mund të funksionojë. Duhet të ketë një zgjidhje me dy shtete, një kalim në një zgjidhje me dy shtete. Dhe kjo është mosmarrëveshja ime më e madhe me Bibi Netanyahun.
A keni marrëveshje nga të gjitha palët e tjera në këtë paketë marrëveshjesh shumëpjesëshe për Izraelin, në rajon, përveç Bibit? A është Bibi e vetmja gjë që e pengon këtë?
Biden: Duhet të jem i kujdesshëm, sepse ju do ta printoni këtë para se të dalë artikulli dhe unë jam në proces të negociatave për shumë gjëra. Përgjigja është se mendoj që ka një rrugë të qartë për një tranzicion ku shtetet arabe do të ofrojnë siguri dhe rindërtim në Gaza, në këmbim të një angazhimi afatgjatë për një kalim në një zgjidhje me dy shtete. Dhe kjo shtrihet nga Arabia Saudite, me të cilën vazhdoj të flas – ekipi im – te jordanezët që po përpiqen të punojnë duke sjellë të ndryshme tani, ushqime, ilaçe, etj. Dhe egjiptianët me të cilët kam folur shpesh për atë që ndodh në lidhje me aksesin për më shumë materiale për të hyrë në Gaza për të parandaluar vazhdimin e kësaj katastrofe.
Zoti President, ju përmendët në fillim aleancat e bazuara në vlera dhe përmendët sauditët. A besoni se ndajmë të njëjtat vlera?
Biden: Mbani mend, thashë se çfarë ishte tjetra: ka të bazuara në vlera dhe me bazë praktike. Dhe është jashtëzakonisht në interesin tonë. Për shembull, mund të kujtoni një rezolutë që paraqita në “G-20” që askush nuk mendonte se do të shkonte askund dhe kaloi duke parashikuar një hekurudhë dhe linjë nafte, eh, naftë, më falni, fola gabim. Linjat hekurudhore dhe transporti, nga Riadi – në Arabinë Saudite, në Jordani, në Izrael, në të gjithë Europën dhe duke vazhduar. Dhe arsyeja për këtë është se ekonomia mund të përdoret gjithashtu për të bashkuar njerëzit. Fakti i çështjes është se bota po ndryshon. Jemi në një pikë të rëndësishme përkuljeje.
Sauditët janë të vetëdijshëm se nafta nuk do të jetë bileta e tyre për të ardhmen 10 vjet nga ky moment. Ata e dinë se çfarë po ndodh. Në të njëjtën mënyrë edhe me pjesën tjetër të këtyre vendeve. Pra, nëse keni në mendje interesa të ndërsjella ekonomike, ka më pak gjasa të ketë konflikt. Pra, kjo është ajo – dhe kaloi, meqë ra fjala, ajo rezolutë.
Diku tjetër në rajon, në Iran, por edhe në Lindjen e Largët, ka zhvillime shqetësuese të sigurisë kombëtare, probleme të gjata që duket se po përkeqësohen. Irani po zgjeron rezervat e tij të uraniumit të pasuruar dhe shumë të pasuruar. Koreja e Veriut thuhet se ka rifilluar programin e saj bërthamor dhe po teston raketa të afta të arrijnë në kontinentin e SHBA-së, disa madje edhe deri në Nju Jork. A është efektivisht politika amerikane tani për të jetuar me një Iran dhe Korenë e Veriut bërthamore apo afër bërthamore?
Biden: Jo, nuk është. Dhe meqë ra fjala, kjo ka ndodhur për disa kohë. Mund të ishit ulur këtu pesë vjet më parë dhe të kishit thënë të njëjtën gjë në lidhje me Korenë e Veriut. E di…
Por kjo situatë po bëhet më kërcënuese, a nuk mendoni edhe ju kështu zoti President?
Biden: Mendoj se është po aq kërcënuese sa më parë. Nuk mendoj se është më kërcënuese dhe Koreja e Veriut ka diçka tjetër me të cilën duhet të merret. Bëra diçka që do të kishit qenë shumë cinik për të menduar. Përpilova një strategji Indo-Paqësorit që është tepër e gjerë.
A e keni menduar ndonjëherë nëse do t’ju thosha se Japonia do t’i kushtonte 3% të PBB-së së saj mbrojtjes dhe do të krijonte një raport në Camp David me Korenë e Jugut, si një kërcënim të madh që ekziston për Korenë e Veriut, ashtu dhe për Evropën? E dini, kam qenë në gjendje të bashkoj 50 kombe për të ndihmuar në Ukrainë, të udhëhequr nga ne, por edhe të angazhuar me lidershipin e Japonisë.
Pra, ka – shikoni për sa kohë që ka armë bërthamore në dispozicion, gjithmonë do të jetë një problem. Do të jetë – pyetja është si ta ndalojmë atë? Kjo është arsyeja pse mendova se Trump kishte gabuar që nuk donte të punonte herët pesë vjet më parë, dhe tre vjet më parë, kur u largua nga detyra – duke u përpjekur për të kontrolluar, për të krijuar një marrëveshje për të kontrolluar aksesin në Korenë e Veriut, në armët bërthamore dhe/ose armët bërthamore që janë të disponueshme për çdo zonë tjetër. Dhe kjo është arsyeja pse unë arrita të bëj së bashku katër ose pesë iniciativa të mëdha në Europë. Bashkova një kuadrat që nuk ka ekzistuar kurrë më parë. E bashkova – do të thotë personalisht i mbledhur – punova për të, bashkova AUKUS-in me Britaninë e Madhe dhe Australinë. Përpilova një marrëveshje midis Japonisë dhe Filipineve që merret me sigurimin që ne të dimë rregullat ndërkombëtare të rrugës që kanë të bëjnë me integritetin ajror, ujor dhe territorial.
Dhe çështja është se ne kemi investuar miliarda dollarë. Jemi shumë më të fortë në Paqësor se kurrë më parë. Kina, meqë ra fjala, është shumë e shqetësuar për këtë. Ata më pyetën—kam kaluar më shumë kohë me Xi Jinping se çdo lider në botë, mbi 90 orë vetëm me të që kur kam qenë Zëvendës President. Dhe ne kemi një marrëdhënie shumë të sinqertë.
Ai donte të dinte pse po i bëja të gjitha këto gjëra. Thashë arsyen e thjeshtë që po i bëj këto gjëra: për t’u siguruar që nuk i bëni, se nuk jeni në gjendje të ndryshoni status quo-në.
Pra, duke arritur pikërisht në atë pikë. Pothuajse të gjithë janë dakord se menaxhimi i rritjes së Kinës është çështja më e rëndësishme e politikës së jashtme dhe sigurisë kombëtare për Amerikën në shekullin e ardhshëm. Drejtori i CIA-s Bill Burns thotë se presidenti i Kinës Xi Jinping ka urdhëruar ushtrinë kineze të jetë gati deri në vitin 2027, për të kryer një pushtim të suksesshëm të Tajvanit. Ju thatë në shumë raste se do të përdorni forcat amerikane për të mbrojtur Tajvanin. Çfarë do të thotë kjo?
Biden: Do të varet nga rrethanat. E dini, meqë ra fjala, ia kam bërë të qartë Xi Jinping-ut se ne pajtohemi – kemi nënshkruar me presidentët e mëparshëm duke shkuar shumë pas – me politikën se ne nuk po kërkojmë pavarësi për Tajvanin dhe as nuk do të kërkojmë.
Pra, nëse mundem, nuk përjashtoni mundësinë e vendosjes së trupave amerikane në Tajvan në rast të një pushtimi?
Biden: Nuk përjashtohet përdorimi i forcës ushtarake amerikane. Ekziston një dallim midis vendosjes në tokë, fuqisë ajrore dhe fuqisë detare, etj.
Konkurrenca në Paqësorin është më e gjerë se fuqia e fortë dhe ju e keni zgjeruar luftën tregtare të Donald Trump me Kinën. Zoti President, të cilën e keni kritikuar dikur.
Biden: Jo, nuk e kam bërë. Ecni përpara.
Shumica e ekonomistëve thonë se tarifat rrisin çmimet.
Biden: Po.
Inflacioni kumulativ do të thotë që çmimet janë rritur me 18%, të paktën që kur keni marrë detyrën dhe rritja e pagave nuk ka mbajtur ritmin.
Biden: Që kur kam marrë detyrën?
Po, inflacioni kumulativ do të thotë se çmimet janë rritur gati 20% që kur keni marrë detyrën dhe rritja e pagave nuk ka mbajtur ritmin.
Biden: Rritjet e pagave kanë tejkaluar koston e inflacionit, për të cilin po flisni si çmime që ishin çmimet para COVID. Çmimet e para-COVID-it nuk janë të njëjta me nëse janë apo jo – keni Amerikën Amerikane, të korporatave që rrëmbejnë publikun. Keni gjithçka, nga tkurrja deri tek ajo që po ndodh për sa i përket mënyrës, në të cilën po lëvizin artificialisht në mënyrë të konsiderueshme për të rritur fitimet e tyre. Kjo nuk është e njëjtë me inflacionin. Wshtë çmimi i lartë.
Por zoti President, a nuk do të rrisin çmimet për konsumatorët amerikanë tarifat tuaja të reja?
Biden: Jo, sepse këtu është marrëveshja. Ka një ndryshim. Ia bëra të qartë Putinit që në fillim se—nuk jam, ne nuk po angazhohemi në… Për shembull, Trump dëshiron një tarifë 10% për gjithçka. Kjo do të rrisë çmimin e gjithçkaje në Amerikë. [Shënimi i redaktorit: Biden dukej se do të thoshte Xi këtu, jo Putin.] Për çfarë po flas, thashë, ne do të luajmë me të njëjtat rregulla. Ju më thoni nëse dua, nëse një korporatë amerikane dëshiron të investojë në Kinë, duhet t’i japë 50% pronësinë, 51% pronësinë një operatori kinez. Dhe kështu vazhdon.
Një tjetër nga veprimet tuaja të para si President nën flamurin e udhëheqjes së bazuar në vlera ishte heqja e masave të ndryshme ndëshkuese të imigracionit të epokës së Trumpit, zoti President, që ju dhe të tjerët thatë se ishin çnjerëzore. Në retrospektivë, a mendoni se ato lëvizje humanitare ndihmuan në arritjen e kalimit të paligjshëm të kufirit?
Biden: Jo.
E kishit gabim që hoqët ndonjë nga këto masa?
Biden: Nëse kam gabuar, kjo është sepse kam marrë shumë kohë.
Për çështjen e Kartonit të Gjelbër, është raportuar se po kërkoni të rivendosni Remain në Meksikë.
Biden: Jo
Jeni 81 vjeç dhe do të mbushni 86 në kohën kur të lini detyrën. Shumica e amerikanëve, përfshirë Partinë Demokratike, u thonë anketuesve se mendojnë se jeni shumë i vjetër për të udhëhequr. A mund ta bëni vërtet këtë punë si një 85-vjeçar?
Biden: Mund ta bëj më mirë se kushdo që njihni. Po më shikon, mund të të marr edhe ty.
Keni menduar të mos kandidoni më për shkak të moshës suaj?
Biden: Jo, nuk e bëra.
Dhe çfarë u thoni ju amerikanëve që janë të shqetësuar për këtë?
Biden: Shiko, më gjej një president që ka bërë po aq sa kam bërë unë në tre vitet e mia të para. Ka një faturë trilion dollarësh për infrastrukturën, 368 miliardë dollarë për t’u marrë me mjedisin. Mund të miratoja legjislacionin etj.
Ju u zotuat në fillim për të rivendosur unitetin. Si Trump, ashtu edhe demokratët, përfshirë disa nga ndihmësit tuaj, thonë se kërcënimi më i madh për sigurinë kombëtare të Amerikës është ai – dhe aftësia për të udhëhequr botën e lirë nuk vjen nga jashtë, por nga brenda, nga politika amerikane. A jeni dakord me këtë?
Biden: Mendoj se ka një ndikim në rënie të konsiderueshme në aftësinë tonë për t’i bërë gjërat ndërkombëtarisht. Shiko, po të them, thjesht do t’ju jap – më lejoni t’ju jap një shembull. Pasi u zgjodha, G7-ja e parë që mora pjesë si President ishte në Londër—në Angli, përgjatë plazhit atje poshtë. Dhe u ula me të shtatë krerët që ishin atje. Dhe unë isha ulur aty ku mund të ishe ulur edhe ti, në një tryezë më të gjatë.
Thashë: “Epo, Amerika u kthye”. Macron më shikoi dhe më tha: “Për sa kohë? Për sa kohë?” Dhe më pas Schultz më tha: “Çfarë do të thoshit zoti President, nëse nesër merrni London Times dhe zbuloni se mijëra njerëz hynë në Parlamentin britanik, thyen dyert, vranë dy pjesëtarë sigurie, për të penguar zbatimin e betimit të një ryeministri, një zgjedhje e kryeministrit?”
Dhe më bëri të kuptoj se sa në thelb ajo që lejoi të ndodhte duke qëndruar ulur në këtë dhomë, duke parë atë televizor për tre orë dhe nuk u bë asgjë, tha për Amerikën dhe sa besim humbën njerëzit në Amerikë. Demokracia ime dhe demokracia e tyre është në rrezik. Demokracia ime është në rrezik. Dhe kështu më emërtoni një lider botëror përveç Orbanit dhe Putinit që mendojnë se Trump duhet të jetë lideri botëror në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Më lejoni t’ju pyes një për… nëse fitoni në nëntor, zoti President, me një mandat për të vazhduar qasjen tuaj ndaj politikës së jashtme, cilat do të ishin synimet tuaja në mandatin e dytë?
Biden: Për të përfunduar atë që kam filluar në mandatin e parë. Për të vazhduar të sigurohem se kontinenti europian – do t’ju them, mora një telefonatë nga Kissinger rreth 10 ditë para se të vdiste. Dhe ai përdori komentin e mëposhtëm. Ai tha se jo që nga Napoleoni, Europa nuk e ka parë mbi supe me frikë se çfarë mund të bëjë – çfarë mund të bëjë Rusia, deri më tani. Deri më tani, nuk mund ta lejoni këtë të ndryshojë.
Çështja është se ne kemi një mundësi që vendimet që marrim në dy vitet e fundit, në katër vitet e ardhshme, do të përcaktojnë të ardhmen e Evropës për një kohë të gjatë. Dhe prandaj nuk mund ta lëmë NATO-n të dështojë, duhet ta ndërtojmë atë si politikisht ashtu edhe ekonomikisht. Dhe ushtarakisht, ne po investojmë në mënyrë të konsiderueshme. Përveç kësaj, jam dëshpërimisht i përqendruar që të sigurohemi që të merremi me… atë që ata po e quajnë jug tani. Në disa vitet e ardhshme do të ketë një miliard njerëz në Afrikë. Ne duhet, ne duhet të jemi një katalizator për ndryshim për përfitim, për, për më mirë, ne duhet t’i ndihmojmë ata të ndërtohen më mirë, ne duhet t’i ndihmojmë ata.
Ne, nga ana e klimës, kemi ardhur dhe kemi bërë gjithçka që është e arsyeshme – dhe tre vende të tjera janë arsyeja pse jemi në problemin ku ndodhemi. Por çfarë ndodh nëse krejt papritur, në Amazonë, ata fillojnë të pastrojnë, sipërfaqe të mëdha toke, të presin pyje, etj. Kur Dik Lugar ishte gjallë, ai dhe unë filluam diçka në vitet ’90, ku thamë – fundi i viteve ’80, më falni – ku i thamë, në Amazon, ata thanë, shikoni, nëse ju, do të bëjmë një marrëveshje me ty Brazil. Ju nuk e prisni pyllin tuaj, ne do t’ju paguajmë që të mos e bëni. Ne do t’ju paguajmë që të mos e bëni këtë, ne duhet ta parandalojmë—Dhe kjo është arsyeja pse ne po punojmë kaq shumë për t’u siguruar që Angola mund të jetë në një pozicion që të ketë më shumë kapacitet diellor se pothuajse çdo vend në botë, për ta ndihmuar atë. gjithë kontinentin.
Kjo është arsyeja pse ne duam të ndërtojmë një hekurudhë gjatë gjithë rrugës – me të tjerët në Evropë – në të gjithë kontinentin. Kështu që keni, keni vende që kanë mbiprodhim të bujqësisë dhe disa që nuk e kanë, por nuk ka asnjë mënyrë për të marrë një transferim. Ka shumë mundësi në Afrikë. Dhe ne duhet ta punojmë.
Përveç kësaj, ne duhet të merremi me Indo-Paqësorin. Unë kam pasur 15 presidentë dhe udhëheqës ishujsh këtu dy herë tani. Ata e dinë nëse ata – nëse nuk bëjmë diçka për ngrohjen globale, disa prej tyre do të jenë nën ujë. Dua të them, fjalë për fjalë nën ujë, jo për të—Pra, ne po bashkojmë koalicione njerëzish që kanë një interes të ngjashëm. Dhe e bën të vështirë. E dini, ju jeni duke folur, të gjithë flasin se si, sa e fortë është Kina dhe sa e fuqishme është ajo. Më emëroni—A do të shkëmbeni vende me Xi Jinping dhe ndonjë vend tjetër? Jo një shaka? Unë jam i zellshëm vdekjeprurës, një pyetje retorike. Por a do ju? Ju keni një popullsi që është shumë më e vjetër se shumica dërrmuese e të rinjve në Evropë, që është shumë e vjetër për të punuar. Dhe ata janë ksenofobikë. Nga vjen? Ku do të rritet? Ju keni një ekonomi që është në prag atje. Ideja se ekonomia e tyre po lulëzon? Më jepni një pushim.
Kam një pyetje të fundit për Kinën, e cila po ndërhyn në zgjedhje? A keni parë prova që ata po ndërhyjnë me AI ose në mënyra të tjera në zgjedhjet në SHBA?
Biden: Atje, atje, ka prova që ndërhyrja po ndodh. Nuk do të hyj, nuk mendoj se duhet nga pikëpamja e inteligjencës, atje…
Tingëllon sikur janë.
Biden: Mendoj se Kina do të kishte një interes – më lejoni ta them kështu – do të kishte një interes në ndërhyrje. Për shkak të mungesës së udhëheqjes së SHBA-së, ne duhet të rivlerësojmë realitetin e NATO-s në dritën e mungesës së udhëheqjes së SHBA-së.
E dini, folëm për atë që ata po shihet në lidhje me Azinë. Një gjë për të cilën munda t’i bindja japonezët, është se ne nuk do të largohemi nga Japonia. Sepse Japonia, e mbledhur me ne, është një burim i fuqisë dhe stabilitetit të madh ekonomik, stabilitetit fizik për të dy ne. Kostoja e Kinës për të ndërtuar ushtrinë e saj është shumë miliarda dollarë.
Dhe merrni me mend se çfarë po bëjnë ata, ata janë … Them se për tre vjet, dhe ju djema shkruajeni, “Jo, Kina është në të djathtë – Kina do të depërtojë.” Ku po depërtojnë? Dhe shikoni se çfarë po ndodh në Afrikë.
Epo, mund të vazhdonim me pyetje për një kohë të gjatë, zoti President, por, faleminderit shumë për intervistën…
Biden: Isha shumë i lumtur të bisedoja me ju.
